120 yıllık tarihi yekpare halı ilk defa yıkandı

Sultan 2’nci Abdülhamid döneminde, Alman İmparatoru 2’nci Wilhelm’in ziyareti için 1897’de Hereke Halı ve İpekli Dokuma Fabrikası’nda yaptırılan tarihi halı, o zamandan beri serili olarak durduğu Yıldız Şale Köşkü’nün Tören Salonu’ndan itina ile çıkarılarak ilk defa yıkandı. Milli Saraylar İdaresi tarafından Yıldız Sarayı bahçesinde özel olarak tasarlanan dev bir yapıda restore edilmeye başlanan 120 yıllık halının yenilenme sürecinin 3 yıl sürmesi planlanıyor. Halı restore işlemleri sonrasında yeniden ait olduğu tören salonuna nakledilecek. Milli Saraylar İdaresi Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Çapoğlu dev halının özellikleri, bulunduğu yerden çıkarılması, temizlik ve geçireceği restore çalışmaları hakkında İHA muhabirine açıklamalarda bulundu. GÖRDES DOKUMA TÜRÜYLE DOKUNMUŞ YEKPARE YÜN HALI 3 ton ağırlığındaki halının 14,5 metre eninde 29 metre uzunluğa sahip olduğu nu ve 468 metrekare alanı kapladığın söyleyen Prof. Dr. Ahmet Çapoğlu, “Halımız Milli Saraylar İdaresi Bakanlığına bağlı tarihi mekanlarımızdan Yıldız Şale Köşkü tören salonunda serili bir vaziyette 120 yıldan beri durmaktaydı. Halımız 14,5 metre eninde 29 metre uzunluğundadır. Gördes dokuma türüyle dokunmuş yekpare yün halı özelliğindedir. Çözgüsü yün, atkısı pamuk ve ilmeği de yün olan el örgüsü bir halı çeşididir. Halımız buraya taşınmadan önce 120 yıllık bir yaşanmışlığı var. Tabi bu yaşanmışlık halımızda bir takım deformasyonlara ve aşınmalara neden olmuş. Biz de halıyı gelecekteki tarihimize nakletmek üzere bir restorasyon çalışması yapmayı hedefledik. Onun için halıyı hem bulunduğu mekana hem de halının kendisine zarar vermeden mekandan alınarak muamele göreceği özel olarak tasarlanan yapıya getirilmiştir” dedi. VİNÇLERLE ÇIKARILDI Halının bulunduğu salondan çıkarılmasının kolay olmadığını ve yaklaşık 50 kişilik bir ekiple titizlikle çalıştıklarından bahseden Prof. Dr. Çapoğlu, “Halı 70 cm çapında bir rulo oluşturacak şekilde katlanmıştır. Sonrasında birer metrelik aralıklarla atkılar oluşturuldu ve o atkılar yaklaşık 50 kişiyle bir platforma kaldırıldı, bu platformdan iki vinç arasında bir zincir halat oluşturularak yekpare bir şekilde bir tırın üzerine nakledilerek buraya getirilmiştir” diye konuştu. DEV BİR HALI YIKAMA BANYOSU OLUŞTURULDU Halının yıkanması ve restore edilmesi için özel bir yapı oluşturduklarını kaydeden Prof. Dr. Çapoğlu, “Bu mekan özel tasarlanmış bir yapıdır. Yan duvarları ve üzeri açılabilir nitelikte bir halı yıkama banyosu oluşturulmuştur. Halımız buraya getirildiğinde önce bir kuru temizlemeyle tozlarından arındırılmış akabinde İstanbul Teknik Üniversitesi tekstil mühendisliği laboratuvarlarında seçilen halıya zarar vermeyecek niteliğe sahip özel temizlik malzemeleriyle yıkanmıştır” şeklinde konuştu. Halının yıkanma sürecinin 24 saat sürdüğünü ve fazla suyun halıya zarar vermemesi için özel makinaların kullanıldığını aktaran Çapoğlu, bu makinalar sayesinde fazla suyun halının yüzeyinden emildiğini söyledi. ORİJİNALİNE UYGUN OLACAK Tarihi halının üzerinde 120 yılın sonucunda güve yenikleri, katlanmadan dolayı oluşan potlukların bulunduğunu kaydede Çapoğlu, “Bunlar tek tek tespit edilerek röleve çizimleri üzerine kaydedildi. Milli Saraylar İdaresi’nde mevcut uzman restoratörlerimizin gözlem ve denetimi çerçevesinde her ilave etki orijinaline uygun olacak şekilde restore edilecektir” açıklamasında bulundu. RESTORASYONU 3 YIL SÜRECEK Planlanan restorasyon sürecinin 2,5-3 yıl süreceğini söyleyen Çapoğlu, “Restore sürecinin ardından yeniden itina ile alındığı Yıldız Şale Köşkü tören salonuna ulaştırılacak ve serilecektir” diye konuştu. DÜNYADA NADİR BULUNAN BİR HALI Çapoğlu,elde ettikleri bilgilere göre söz konusu halının dünyada sayılı halılardan bir olduğunu vurgulayarak, “Bizim edindiğimiz bilgilere göre halımızın yarı kadar fazlası büyüklüğünde bir halı İran’da mevcut ama dünyada nadir bulunan en büyük halılardan biridir diyebiliriz” dedi. 24 SAAT ÖZEL KORUMA Halının bulunduğu restore alanının 24 saat özel olarak korunduğunu aktaran Çapoğlu şunları kaydetti: “Halı yıkama mekanı Yıldız Sarayı bahçelerinde oluşturulmuştur. Bu bahçelere giriş güvenlik ile korunmaktadır. Ayrıca bu yapının köşelerinde 24 saat kayıt yapan kameralarımız da mevcuttur. Akşamları da giriş ve çıkışları engellemek amacıyla yapının sürgülü kapıları da kilitlenmektedir.” Hereke halısı, Sultan II. Abdülhamid döneminde, Alman İmparatoru II. Wilhelm’in ziyareti için 1897’de Hereke Halı ve İpekli Dokuma Fabrikası’nda yaptırılarak, salonun tamamını kaplayacak ölçüde dokundu. Halının şeması saray ressamı Emil Meinz tarafından tasarlandı. (Ali Canberk Özbuğutu - Adem Gürer/İHA)