Tokat Aile ve Sosyal Politikalar Müdürlüğü tarafından ağustos ayında hizmet binası yapımı inşaatı için başlatılan temel çalışmasından tarihi su tahliye kanalları çıkmasıyla birlikte çalışmalar durdurulmuş ve durum Kültür ve Turizm Müdürlüğüne bildirilmişti. Yapılan ilk incelemelerde kalıntıların Osmanlı Dönemine ait bakır işleme tesisine ait su kanalları olduğu ve 500 yaşında olduğu öngörülmüştü. Aile ve Sosyal Politikalar Müdürlüğü’nün 11 milyon lira bedelli hizmet binası inşaatının devam edip etmeyeceğine yapılacak arkeolojik çalışmalar sonrasında karar verileceği bildirilmiş ve çalışmalar için hazırlıklara başlanmıştı.
Müze Müdürlüğü’nün başkanlığında 20 gün sürecek arkeolojik çalışmalara hafta başında başlandığını duyuran Tokat Kültür ve Turizm İl Müdürü Adem Çakır, yapılacak çalışmayla kentte yüzyıllardır var olan bakırcılığının yakın geçmişiyle ilgili ciddi bulgular elde etmeyi beklediklerini söyledi.
Kalıntıların bulunduğu bölgenin Tokat’ın ve Osmanlı’nın sanayi geçmişi açısından çok önemli bir bölge olduğunu belirten Çakır, kalhanenin 500 yıl öncesinin en önemli istihdam bölgesi olduğuna dikkat çekere,"Kayıtlara göre sadece Elazığ’dan Tokat’a bakır taşıyan 8 bin deveden bahsediliyor. Yani sadece deveci, deve katarları olarak düşünüldüğünde taşınan bir bakır cevheri, bu kalhaneleri besleyecek bir odun sağlaması gerekiyor. Bunları mamule dönüştürecek işçi de gerekiyor. Tokat’ın belki de en büyük istihdam sahasıydı burası" dedi.
1750’li yıllardan kalma ve Kalhane üzerinde tadilat yapılması için Fransızlar tarafından çizilmiş vaziyet planının da ellerinde olduğunu ifade eden Çakır, çalışmaların esas olarak bulunan kalıntı ve bu plandan hareketle devam ettirileceğini dile getirerek,"4 tane büyük bakır madeni işleyen ocağın olduğunu gösteren, 1750’lere ait bir vaziyet planı var elimizde. Bölgenin tarihine ilişkin yapılar var mı yok mu? Kaldıysa ne kadarı kaldı, tahribat ne kadar oldu? Onu görmeye çalışacağız ve bunları kurtarmanın yollarını araştıracağız. Bunun için de yine bir kazının olması gerekiyor. Müze Müdürlüğümüzün başkanlığında 20 günlük kurtarma kazısı planladık. Bu kazının sonucunda da elde ettiğimiz bulgulara göre faaliyetler yönlendirilecek. Belki elde kalan buluntuların değerine göre il müdürlüğü binası yapımına izin vereceğiz ya da kazılar ona göre devam edecek. Bulunduğumuz bölgenin kaderi bu şekilde belirlenmiş olacak" şeklinde konuştu.
Arkeolog Deniz Özsoy ise çalışmalarındaki öncelikli hedeflerinin Tokat’ın geleneksel sanatlarından birisinin tarihi kökenine inebilmek olduğunu ifade ederek,"Burada bakırcılık var, ulaşılmış tarihi bakır eserler var. Bunların üretildiği asıl noktalardan bir tanesine ulaşmaya çalışacağız. Hep bir ayak eksik kalıyordu aslına bakarsanız. Malzemeler elimizde ama nerede üretilmiş çok fazla bilemiyorduk. Bununla ilgili bu konuda bir pencere açmış olacağız bu çalışmalarla" dedi.
(Dursun Ekrem Er /İHA)