Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2018 yılı ikinci çeyrek banka kredileri eğilim anketi sonuçlarını açıkladı. Anket sonuçlarına göre bankaların 2018 yılının ikinci çeyreğine ilişkin değerlendirmeleri ile 2018 yılının üçüncü çeyreğine ilişkin beklentilerini içeren anketin 2018 yılı ikinci çeyrek sonuçları incelendiğinde; Bankaların, 2018 yılının ikinci çeyreğinde tüm kredi türleri için uyguladıkları standartları sıkılaştırdığı görüldü. Türk Lirası cinsinden açılan krediler için uygulanan standartların bu dönemde sıkılaşmaya başladığı, yabancı para cinsinden açılan krediler için ise sıkılaşmanın artarak devam ettiği görüldü. 2018 yılının üçüncü çeyreği için beklentiler, bütün kredi türlerinde standartların sıkılaştırılmaya devam edeceği yönünde oldu.
Anket sonuçları kredi talebi açısından incelendiğinde, işletmelerin kredi talepleri genel olarak azaldı. Yılın ikinci çeyreğinde, Türk Lirası cinsinden açılan kredi talebinde artışın zayıflayarak devam ettiği, yabancı para cinsinden açılan kredi talebinde ise azalışın güçlenerek devam ettiği görüldü. Bankaların yılın üçüncü çeyreğine ilişkin beklentileri ise Türk Lirası cinsinden açılan kredi talebindeki artışın hızlanarak, yabancı para cinsinden açılan kredi talebindeki azalışın ise zayıflayarak devam edeceği yönünde oldu. Bir önceki döneme göre bireysel kredi türlerinden konut kredi talebindeki azalışın zayıflayarak, taşıt kredi talebindeki azalışın ise güçlenerek devam ettiği, diğer kredi talebinde ise azalış başladığı görüldü. Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde, yılın ikinci çeyreğinde yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarındaki sıkılaşma güçlenerek devam etti. 2018 yılı üçüncü çeyreği için bankaların beklentileri söz konusu eğilimin devam edeceği yönünde oldu.
KREDİLERE UYGULANAN STANDARTLAR
Bankalar, işletmelere kullandırılan kredilere uygulanan standartları geçen dönem beklentilerinin üzerinde sıkılaştırdı. İşletme kredilerine uygulanan standartları gevşetici yönde etkileyen faktör bulunmazken, standartları sıkılaştırıcı yönde etkileyen faktörler genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler, endüstri ya da firmalara ilişkin görünüm, sermaye yeterliliği ile ilgili kısıtlar, bankanın likidite pozisyonu ve talep edilen teminatlara ilişkin riskler oldu. 2018 yılının üçüncü çeyreği için bankaların beklentisi, standartların sıkılaştırılmaya devam edeceği yönünde oldu. Bireysel kredilere uygulanan standartların değişimi incelendiğinde; bankaların tüm kredi türlerine uygulanan standartları sıkılaştırdığı görüldü. Konut ve taşıt kredilerinde standartları gevşetici yönde etkileyen faktör bulunmadığı görülürken, konut kredilerini sıkılaştırıcı yönde etkileyen faktörler genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler ile emlak piyasasına ilişkin beklentiler oldu. Taşıt kredilerini sıkılaştırıcı yönde etkileyen faktörler ise genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler, tüketicilerin kredi itibarı ve talep edilen teminatlara ilişkin riskler oldu. Diğer bireysel kredilere uygulanan standartları gevşetici yönde etkileyen tek faktör diğer bankaların rekabeti olurken, sıkılaştırıcı yönde etkileyen faktörler; fon maliyetleri/bilanço kısıtlamaları, banka dışı mali kesimin rekabeti, genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler, tüketicilerin kredi itibarı ve talep edilen teminatlara ilişkin riskler oldu. Gelecek çeyrek dönem için beklentiler, tüm bireysel kredi türlerinde standartların sıkılaşmaya devam edeceği yönünde olduğu belirtildi.
KREDİ TALEPLERİ
2018 yılının ikinci çeyreğinde kredi talepleri incelendiğinde şu sonuçlara ulaşıldı; İşletmelerin banka kredilerine olan talebi genel olarak azalış gösterdi. Bu çeyrekte, küçük-orta ölçekli işletmelere verilen kredi talepleri azalırken, büyük işletmelere verilen kredi taleplerindeki artış eğilimi yavaşlayarak devam etti. Kısa vadeli kredi taleplerinde artış yavaşlayarak devam ederken, uzun vadeli kredi taleplerindeki azalış güçlendi. Ayrıca bu dönemde, Türk Lirası kredi talebindeki artışın yavaşlayarak, yabancı para cinsinden açılan kredi talebindeki azalışın ise güçlenerek devam ettiği gözlendi. Bireysel kredi türleri açısından incelendiğinde konut kredi talebindeki azalış zayıflayarak ve taşıt kredi talebindeki azalış güçlenerek devam ederken, diğer bireysel kredi talebinde de azalış başladı. 2018 yılının üçüncü çeyreğinde, konut ile taşıt kredi türlerinde talebin azalması beklenirken, diğer bireysel kredi talebinde artış beklendi. İşletmelere verilen kredilerde, sabit yatırım, stok artırımı ve işletme sermayesi, iç finansman, diğer bankalardan alınan krediler, borçlanmak için menkul kıymet ihracı ve hisse senedi ihracı talebi azaltıcı yönde etkileyen faktörler olurken; borcun yeniden yapılandırılması, birleşmeler/satın almalar ve yeniden yapılanma ile satıcıların peşin alımlarda uyguladığı iskonto ve kolaylıklar talebi artırıcı yönde etkileyen faktörler oldu. Bireysel kredi türlerinden konut kredisi talebini etkileyen faktörlere bakıldığında; tüketici güveni, konut piyasasına ilişkin beklentiler, diğer bankalardan sağlanan krediler, bireysel tasarruflar ve konut alımı dışındaki tüketim harcamaları talebi azaltıcı yönde etkilerken, vergi ve fonlar ile diğer finansman kaynakları talebi artırıcı yönde etkileyen faktörler oldu. Taşıt kredilerinde bütün faktörler talebi azaltıcı yönde etkiledi. Diğer bireysel kredilerde ise tüketici güveni, menkul kıymet alımları, diğer bankalardan sağlanan krediler, dayanıklı tüketim mallarına yapılan harcama, bireysel tasarruflar ve diğer finansman kaynakları talebi azaltıcı yönde etkilerken, talebi artırıcı yönde etkileyen faktör bulundu.
KREDİ KOŞUL VE KURALLARI
İşletmelere kullandırılan kredilere uygulanan kredi koşul ve kurallarına bakıldığında; ortalama krediler üzerindeki kar marjının ve daha riskli krediler üzerindeki kar marjının artırılarak koşulların sıkılaştırıldığı görülürken, teminat ihtiyacı, vade, kredi sözleşmesi özel koşulları ve kredi ya da kredi limitinin büyüklüğüne ilişkin koşul ve kuralların da sıkılaştırıldığı görüldü. Konut kredilerine uygulanan koşul ve kurallar açısından bakıldığında; ortalama krediler üzerindeki kar marjının azaltılarak koşulların gevşetildiği, daha riskli krediler üzerindeki kar marjının ise artırılarak koşulların sıkılaştırıldığı görüldü. Teminat ihtiyacı ve kredi teminat oranına ilişkin koşul ve kuralların da sıkılaştırıldığı görüldü. Taşıt ve diğer bireysel kredilerde ise ortalama krediler üzerindeki kar marjının ve daha riskli krediler üzerindeki kar marjının artırılarak koşulların sıkılaştırıldığı ayrıca teminat ihtiyacı, vade ve faiz dışında alınan ücret ve komisyonlara ilişkin koşul ve kuralların da sıkılaştırıldığı görüldü.
FONLAMA KOŞULLARI
Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde; yılın ikinci çeyreğinde yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarındaki sıkılaşmanın güçlenerek devam ettiği görüldü. Yurt dışı fonlama maliyeti ve diğer koşul ve kurallar, yurt dışı fonlama koşullarını sıkılaştırıcı yönde etkiledi. 2018 yılı üçüncü çeyreği için beklenti, yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarındaki sıkılaşmanın zayıflayarak süreceği yönünde oldu. (İHA)