Ankara
AA muhabirinin, Bakanlığın Piyasa Gözetimi ve Denetimi Raporu'ndan derlediği bilgiye göre, internetin gelişmesi ve yaygınlaşmasıyla klasik alışveriş mecralarından farklı dinamiklere ve kurallara sahip elektronik bir piyasa oluştu.
e-ticaret, giderek artan şekilde tüketiciler tarafından tercih edilmeye başlandı ancak bu alan denetimi çok da kolay olmayan yeni bir ticaret biçimi olarak öne çıktı.
Bu alanda duyulan yasal altyapı ihtiyacını gidermek amacıyla hazırlanan "Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu" ile giderek yaygınlaşan e-ticarete konu ürünlerin Türkiye'de etkin denetlenebilmesine yönelik kurallar ortaya konuldu.
Kanunun alt mevzuatı olarak hazırlanan "Uzaktan İletişim Araçları Yoluyla Piyasaya Arz Edilen Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmelik Taslağı" da kamuoyunun görüşüne sunuldu. Taslakla internet, telefon gibi uzaktan iletişim araçları yoluyla piyasaya arz edilen ürünlerin şikayet üzerine veya resen denetlenmesinin, işletmecilerin denetimi yapan yetkili kuruluşlarla işbirliği yapmasının ve yetkili kuruluşların denetim için gerektiğinde gizli satın alma yoluyla numune elde edebilmesinin sağlanması amaçlanıyor.
Sağlık Bakanlığı internetten satılan kozmetik ürünleri denetledi
Kanunun ardından, geçen yıl internet üzerinden yapılan satışlara yönelik denetim sağlayan kuruluşlar Sağlık Bakanlığı ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı oldu. Sağlık Bakanlığı, internet üzerinden satışı yapılan ürünlere yönelik 103 denetimde 268 parti ürünü denetledi. Yapılan denetimler sonucu 262 parti ürün uygunsuz bulundu. Uygunsuzluk tespit edilen ürün partilerinin 218'i kozmetik, 44'ü biyosidal ürünler oldu. Yapılan denetimler sonucu kozmetiklerde ürün tanıtımlarının tüketiciyi aldatıcı ve yanıltıcı olması nedeniyle 766 alan adı/URL'nin erişime engellenmesi için Erişim Sağlayıcıları Birliğine bildirimde bulunuldu. Ayrıca 214 alan adı/URL, gerekli değerlendirmenin yapılması amacıyla Ticaret Bakanlığına iletildi. Sağlık Bakanlığının, 2022 yılında tespit ettiği uygunsuz ürünlerin yüzde 17'si internet satışlarından kaynaklandı.
İnternet üzerinden satılan beyaz eşyaların enerji etiketleri denetlendi
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından internet üzerinden satışı yapılan ürünlere yönelik 2021 yılında başlatılan ekotasarım ve enerji etiketlemesi mevzuatı kapsamında aspiratör ve fırınlara yönelik tarama faaliyetleri sonucu 58 farklı model ürün için 2022 yılında yaptırım uygulandı. Yeni enerji etiketlemesi ve ekotasarım kriterlerini karşılayamayan ürünlerin e-ticaret siteleri üzerinden satışına devam edilip edilmediğinin tespiti amacıyla yapılan çevrim içi enerji etiketlemesi denetimlerinde 178 farklı model ürün tarandı. Yapılan denetimler sonucu 82 model ürünle ilgili uygunsuzluk tespit edildi.
Rapora göre, artan internet satış hacmi, diğer kuruluşların da bu alana daha çok önem ve öncelik vermesi gerektiğini ortaya koyuyor. Görüşe açılan yönetmelik taslağının yayımlanmasının ardından, söz konusu alandaki denetimlerin etkinliğinin artırılacağı değerlendiriliyor.
Ürün satıcıları ve tüketicilerde farkındalık oluşturulacak
Öte yandan Bakanlıkça e-Ticarette Ürün Güvenliği Projesi de yürütülecek. Projeyle piyasa gözetimi ve denetimi kuruluşlarının e-ticarette ürün güvenliği denetimleri alanında altyapılarının güçlendirilmesi, elektronik ortamda ürün satan üreticiler ile alan tüketicilerin ürün güvenliğine ilişkin farkındalıklarının artırılması hedefleniyor. Ayrıca, elektronik ticaret denetimlerinde etkin koordinasyon sağlanması ve elektronik ticarette piyasa gözetim ve denetimini mümkün kılan bir yazılım geliştirilerek etkin denetim sistemi kurulması amaçlanıyor.
2024 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'nda da konuya ilişkin hedefler yer aldı. Buna göre, e-ticarette piyasa gözetim ve denetimini etkinleştirmek üzere sistem kurulacak ve ihtiyaç duyulan mevzuat düzenleme çalışmaları yürütülecek. Uzaktan iletişim araçları yoluyla piyasaya arz edilen ürünlerin piyasa gözetim ve denetimine dair ikincil mevzuat tamamlanacak.