Şırnak’ta 1869 yılından bu yana su değirmeni ile geleneksel yöntemlerle üretilen coğrafi işaretli ’Dergûl susam tahini’ yapılıyor.
Kent merkezinden yaklaşık 25 kilometre uzaklıkta bulunan Kumçatı beldesinde bin dönümlük arazi üzerinde üretimi yapılan susamlar, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından restore edilen su değirmeninde taş baskıda öğütülerek tahin elde ediliyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından restore edilen ve 2022 yılında coğrafi işaret için başvurusu yapılan Dergûl tahini, yapılan incelemelerin ardından, 2023 yılının sonlarında mahreç işareti almıştı. Kumçatı’da bulunan değirmende üretim yapan Fatma Sanrı, 30 yılı aşkın bir süredir su değirmeninde tahin ürettiğini söyledi.
Üretici Kamil Atan ise, sürekli bu değirmende tahin yaptıklarını ifade etti. Kumçatı beldesine ait olan susamları ve dışarıdan gelen başka vatandaşların getirdikleri susamları da yaptıklarını aktaran Atan, "Sadece Kumçatı halkının susamı ile değil, Cizre, Silopi, diğer köylerden, beldemizin çeşitli köylerinden gelen halkımıza da hizmet veriyoruz” dedi.
Ata yadigarı su değirmeni işletmecisi Misbah Demir ise, dedesinden kendisine miras olarak kalan su değirmenine sahip çıkarak, Turizm ve Kültür Bakanlığına yaptığı restorasyon başvuruları olumlu sonuç verdi. 1,5 kuşaktır su değirmeninde susam tahini üretimi yaptıklarını belirten Demir, “1869’dan günümüze kadar bu işi yapıyoruz. Dedemden kalma, yaklaşık 1,5 kuşaktır. 3 sene önce Kültür Turizm Bakanlığımız tarafından restore edildi. 1 sene önce coğrafi işaretimizi aldık ve markamızı tescilledik. Ülkemizin her yerine tahin gönderiyoruz. Yüzde yüz susamdan yapılmaktadır. Buranın tescil edilmesi yüzde yüz doğaldır. Değirmenimiz su ile çalışıyor. Tamamen doğal bir şekilde. Sade susam kullanıyoruz. Hiçbir katkı maddesi yoktur” ifadelerini kullandı.
Konuya ilişkin açıklamalarda bulunan Şırnak Tarım ve Orman İl Müdürü Oktay Sezgin de, "Şırnak Dergûl tahini, bölgede üretimi yapılan kıymetli değerli bir besindir. Dergûl tahininde kullanılan susamlar bu bölge üretilmektedir. Üretilen susamların taş baskıda öğütülerek değirmenden geçirmesi sonucu elde edilmektedir. Kendine has geleneksel usul ile üretilen Dergûl tahini oldukça nefis bir tada sahip. Bölgede üretilen bu tahinin daha kıymetli hale getirilebilmesi, farklı coğrafyalardaki sofralara da ulaşabilmesi için, markalaşabilmesi için Şırnak İl Tarım ve Orman Müdürlüğü olarak coğrafi işaret almasını uygun gördük. Bu doğrultuda Türk Patent Enstitüsüne süreci başlattık 2022 yılında. Bu sürecin sonunda çeşitli analizler, yerinde tahin elde edilmesi süreçleri, prosesi yerinde incelendi ve devamında da coğrafi işaret, mahreç işareti almaya hak kazandı” şeklinde konuştu.