Kazakistan'ı türbülansa sürükleyen protesto dalgası yabancı askerlerin ülkeye ulaşmasıyla duruldu, Rusya Savunma Bakanlığı yeni görüntüler yayınlıyor. ABD ile gelecek hafta buluşmaya hazırlanan Moskova yönetimi, ayrıca Cenevre zirvesinde Kazakistan'ın masaya gelmeyeceğini kaydediyor.
Rusya Dışişleri Bakanlığı, Washington'la bir atışmaya dönüşen Kazakistan dosyasının gündemde olmayacağını resmen açıkladı. Rus Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, "Bu konu ABD'lileri kesinlikle ilgilendirmiyor" ifadesini kullandı.
Kazakistan lideri Kasım Cömert Tokayev'in protestolar kontrolden çıkınca Rusya'nın başını çektiği Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü'nden (CSTO) yardım istemesi üzerine, binlerce yabancı asker Orta Asya ülkesine ulaştı. Rusya'nın yanı sıra Ermenistan, Kırgızistan ve Belarus gibi ülkeler de Kazakistan'a asker gönderdi.
Rusya Savunma Bakanlığı, yüzlerce tank ve zırhlı araçların dev kargo uçaklarıyla Kazakistan'a taşındığını gösteren görüntüleri resmi televizyonu Zvezda'dan ekrana getiriyor. 7 Ocak tarihinde yayımlanmaya başlayan görüntülerde, Rusya'nın Kırgızistan ve Tacikistan'daki üslerinde bulunan askeri birlikleri de Kazakistan'a sevk ettiği göze çarpıyor.
Gece uçuşlarının da yer aldığı sevkıyatta en dikkat çekici görüntülerden biri, Pazar günü öğle saatlerinde yayınlandı. Bir süre göstericilerin elinde tuttuğu Kazakistan'ın en büyük kenti Almatı'daki uluslararası havalimanı, halihazırda Rus askerlerinin kontrolünde. Rus 98. Hava İndirme Tümeni'nden askerler havalimanında kontrolü alır almaz tatbikatlara girişti ve Zvezda televizyonu tatbikatı ekrana getirdi. Almatı havalimanından halen uluslararası uçuşlar yapılamıyor.
Gözaltılar 6 bine yaklaştı
Kazakistan'da artan doğalgaz fiyatlarını protesto gösterileri birkaç günde kontrolden çıktı ve bugün açıklanan son rakamlara göre yaklaşık 6 bin kişi gözaltında. Kazakistan İçişleri Bakanlığı’ndan bu sabah yapılan açıklamada, şimdiye kadar gözaltına alınan kişi sayısının 5 bin 800'ü aştığı bildirildi.
Çıkan olaylarda şimdiye kadar 16 güvenlik gücünün hayatını kaybettiği, bin 300 polis, asker ve diğer güvenlik görevlisini ile yakınlarının da yaralandığı kaydedildi. Daha önce yapılan açıklamalarda bu sayı 40 olarak verilmişti.
Habar 24 televizyonuna açıklamalarda bulunan İçişleri Bakanı Erlan Turgumbayev, gözaltına alınanlara, aralarında 100’den fazla alışveriş merkezine ve banka binasına saldırmak ve tahrip etmek gibi suçların da bulunduğu suçlamalar yöneltildiğini söyledi. Bakan, çoğu emniyet güçlerine ait olmak üzere 400 aracın da gösteriler sırasında tahrip edildiğini belirtti.
Normale dönüş çabası
Rusya haber ajansı Tass’ın bildirdiğine göre de günlerdir gösterilerin damgasını vurduğu Kazakistan’da normale dönüş için çabalanıyor. Ajans, Kazakistan Ticaret Bakanlığı’na dayandırdığı haberinde halkın temel gıda maddeleri ihtiyacının karşılandığını, Enerji Bakanlığı’na dayandırdığı haberinde de enerji ve yakıt dağıtımının da yeniden yapılmaya başlandığını aktarıyor.
Gösterilerin merkezindeki Almatı'da bugün yaklaşık 30 marketin kapılarını yeniden açtığı kaydedildi.
Sokaklarda cesetler var
Kazakistan Devlet Başkanı Kasım Cömert Tokayev, Cuma günü emniyet güçleri ile orduya bağlı birliklere 'terörist' ve 'haydut' diye nitelediği göstericilere uyarmadan ateş etmeleri talimatı vermişti. Bunun, özellikle gösterilerin yoğunlaştığı Almatı’da çok sayıda sivil ölümlerine neden olmasından endişe ediliyor.
Uluslararası haber ajansları, Almatı sokaklarında içlerinde cesetler bulunan araçların fotoğraflarını dünyaya servis ediyor.
Kazakistan günlerdir, kuruluşundan bu yana en şiddetli protesto eylemlerini yaşıyor. Fosil enerji kaynakları açısından zengin olan ülkede LPG zammıyla başlayan gösteriler yıllardır otoriter şekilde yönetilen ülkede meydana gelen en şiddetli olaylara dönüştü.
Yaklaşık 30 yıl Moskova’ya yakın Nursultan Nazarbayev tarafından yönetilen ülkede 2019'dan beri Kasım Cömert Tokayev devlet başkanlığı görevini yürütüyor. Eski devlet başkanı Nazarbayev döneminde bakanlık ve başbakanlık görevleri yapan Tokayev, son günlerde yaşanan olaylar üzerine ülkede önce olağanüstü hal ilan etmiş, daha sonra 'dış güçlerin saldırısı' olarak nitelediği olaylar nedeniyle Rusya liderliğindeki CSTO'nun yardımını istemişti.
Washington ve Moskova kozlarını paylaştı
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, hafta içinde yaptığı açıklamada Kazakistan'da devam eden olağanüstü hâl dolayısıyla endişeli olduğunu belirtti ve "ABD'nin Kazakistan'a giden Rusya öncülüğündeki askerlerle ilgili soru işaretleri var" diye konuştu.
Blinken, "Yakın tarih bize gösteriyor ki Ruslar bir kere evinize girince, geri çıkarmak çok zor olabilir" dedi ve ekledi: "Kazak kolluk kuvvetlerinin protestolarla hukuka uygun, protestoculara saygılı ve orantılı bir şekilde başa çıkma kapasitesi olduğunu düşünüyorum. Bu yüzden neden dışardan yardım isteme ihtiyacı duydukları net değil. Daha fazla bilgi edinmeye çalışıyoruz."
Rusya Dışişleri Bakanlığı ise bu açıklamaya "ABD evinize girdiğinde hayatta kalmak, tecavüze uğramamak ve soyulmamak zordur" diye yanıt verdi. Açıklamada "Bu davetsiz misafirleri kapılarının eşinde bulan Kuzey Amerika yerlileri, Koreliler, Vietnamlılar, Iraklılar, Panamalılar, Yugoslavlar, Libyalılar, Suriyeliler ve daha çok sayıda şanssız insanın ekleyecek çok şeyi var" ifadeleri yer aldı.
