Dağlık Karabağ'da Ermenilerin izinsiz şekilde işlettiği madenlerin yol açtığı çevre katliamını araştırmak isteyen Azerbaycan'a izin verilmesiyle tetiklenen kriz, Moskova ve Erivan arasında büyük bir kırılma yaşanmasına yol açtı.
Azerbaycan'ın gönderdiği uzman ekiplerin bölgeye girişine izin verilmemesi üzerine, Azerbaycanlı çevreciler Laçın Koridoru üstünde gösterilere başladı. Laçın Koridoru, Ermenistan ile Dağlık Karabağ arasındaki yegane kara bağlantısı güzergahı.
Çevre protestoları bugün üçüncü haftasını doldurdu. Rus barış gücü birliklerinin denetlediği Laçın Koridoru'nda ise gerilim giderek tırmandı. Erivan yönetimi Azerbaycan'ın söz konusu koridoru kapattığını savundu. Erivan, yolun kapanması nedeniyle Hankendi'ye gıda, ilaç ve yakıt sevk edilemediğini ileri sürüyor. Azeri gösteriler ise, Laçın Koridoru'ndan araç geçişlerine herhangi bir müdahalede bulunmadıklarını belirtiyor.
Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, hafta içinde bir yıldan uzun bir süredir Karabağ'da yasadışı işletilen maden sahalarını izlemek için erişim talep ettiklerini söyledi. Protestoların hangi koşullarda askıya alınabileceği sorusuna ise Bayramov, "Azerbaycan tarafının ve çevre eylemcilerinin talebi, Azerbaycan devlet organlarının bu maden sahalarını ziyaret etme, izleme ve durumu gözlemleme imkanına sahip olması" yanıtını verdi.
DOZU GİDEREK ARTIRDI
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ise, Moskova'ya yönelik eleştirilerinde dozu giderek artırdı. Azerbaycan toprağı Karabağ'daki Ermenilerin adeta 'rehin alındığı'nı savunan Paşinyan, Laçın Koridoru'ndan geçişlerin durmasının 2020 yılında varılan anlaşmanın ihlali olduğunu söyledi.
Paşinyan, Rus barış gücü askerlerinden 'sorumluluklarını' yerine getirmelerini istedi. Ermenistan Başbakanı'na göre, Moskova, Erivan ve Bakü arasındaki mutabakatın aksine şu an Laçın Koridoru Rus barış güçlerinin kontrolünde değildi.
Hafta içinde Nikol Paşinyan'la St. Petersburg'da bir araya gelen Rusya lideri Putin ise, Güney Kafkasya'daki sorunların çözümünün 'ana meseleleri' olduğunu kaydetti.
Ermenistan Başbakanı Paşinyan ise daha da ileri gidip "Rus barış gücü askerlerinin davranışları bizim için kabul edilemez. Sessiz seyirciler haline geldiler. Erivan, Rusların Laçın Koridoru'ndaki blokajı nasıl ortadan kaldırmayı planladığını açıklamasını bekliyor" deyip Rusların bölgedeki etnik Ermenileri korumada başarısız olduğunu söyledi.
Rus barış güçlerinin 'Dağlık Karabağ'ın nüfusunun azaltılmasını' sessizce seyrettiğini savunan Paşinyan, Rus birliklerinin bölgede istikrar ve güvenliği sağlamayacaklarsa Birleşmiş Milletler (BM) barış gücüne yol vermeleri gerektiğini aktardı.
Nikol Paşinyan'ın dile getirdiği eleştiriler, Moskova'da sert yanıt buldu. Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Maria Zaharova, mevcut durumda Rus barış güçlerine yönelik eleştirilerin kabul edilemez olduğunu söyledi.
İKİ MADENDE FAALİYETLER ASKIDA
Hafta içinde 'Savaş bitmedi' başlığıyla Laçın Koridoru'ndaki gelişmeleri haberleştiren uluslararası haber ajansı Agence France-Presse (AFP), bölgeden yeni fotoğraflar servis ediyor. Gösteri yapan Ermenileri kadrajına alan AFP, Hankendi ve etrafında yaşayan 120 bin nüfus için Laçın Koridoru'nun yaşamsal öneme sahip olduğunu belirtiyor.
Azerbaycan toprağı Karabağ'da yasa dışı olarak bulunan Ermeniler, Perşembe günü bir Ermenistan şirketi tarafından işletilen altın ve bakır-molibden madenlerinin faaliyetlerini askıya aldıklarını duyurdu.
Tarih 27 Eylül 2020. Cephe hattında dinmeyen silah sesleri yerini büyük bir çarpışmaya bıraktı. Yalnızca 44 günde Azerbaycan Ermenistan'ı bozguna uğrattı, yaklaşık 30 yıl işgal altında tutulan Dağlık Karabağ'ın büyük kısmı kurtarıldı. Güney Kafkasya'da büyük bir kırılmayı beraberinde getiren Azerbaycan'ın zaferinde Türkiye'nin dünyaca ünlü silahlı insansız hava araçları Bayraktar TB2'ler başroldeydi.
Ateşkes anlaşmasıyla birlikte Dağlık Karabağ'a Rus barış gücü askerleri konuşlandırıldı. Ancak bugüne kadar Kasım 2021 ve Eylül 2022'de ciddi ateşkes ihlalleri yaşandı, çatışmalarda onlarca asker hayatını kaybetti.
Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki müzakereler, İkinci Dağlık Karabağ Savaşı'ndan bu yana yavaş ilerliyor. Taraflar, Ekim ayı sonundaki görüşmelerde güç kullanmama taahhüdünde bulundu.
Laçın Koridoru'nun yanı sıra bölgedeki bir başka hassas güzergah, Azerbaycan ve Nahçıvan'ı birbirine bağlayacak Zengezur Koridoru. Aynı zamanda Türkiye, Nahçıvan ve Azerbaycan'ı da birbirine karadan bağlayacak Zengezur Koridoru, 2020'deki anlaşmada da açık şekilde yer aldı.
Azerbaycan ile Nahçıvan arasında karayolu ve demiryolu açılmasını öngören projeye İran'ın karşı çıktığı biliniyor. Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki anlaşmanın garantörü Rusya, projeyi destekliyor.
